BURSA

<<<Giresun Sayfası İçin Tıklayınız

Bursa, Türkiye’nin bir ili ve en kalabalık dördüncü şehri. 2013 itibarıyla 2.740.970 nüfusa sahiptir. Marmara Bölgesinin Güney Marmara bölümünde, 40° batı boylam ve 29° kuzey enlem daireleri arasında yer alır. Eski adı Hüdavendigâr’dır. Kuzeyinde Marmara Denizi ve Yalova, kuzeydoğuda Kocaeli ve Sakarya, doğuda Bilecik, güneyde Kütahya ve batıda Balıkesir illeri ile çevrilidir.

Ekonomik açıdan Türkiye’nin gelişmiş kentlerinden biri olan Bursa doğal ve tarihsel zenginlikleriyle de önem taşır. Bursa’da en çokOsmanlı İmparatorluğu’nun kuruluş dönemine ait tarihî eserlerin bulunmasının sebebi ise, Bursa’nın Osmanlı Devleti’nin ilkbaşkenti olmasıdır. Bursa alışveriş merkezleri, parkları, müzeleri ve çarşısıyla bölgede öne çıkar. Ayrıca Bursa Marmara bölgesinin İstanbul’dan sonra gelen ikinci büyük şehridir. Türkiye’nin en önemli sanayi kentlerindendir. Şehir İstanbul’dan sonra en büyük ikinci ihracatı gerçekleştirmektedir. Şehrin futbol takımı Bursaspor 2009-10 sezonunda Süper Lig şampiyonudur.

Bursa, sanayi istatistiklerine göre Türkiye’nin en büyük sanayi kenti ve otomotiv üretim merkezidir. CNN International tarafından Türkiye’nin Detroit’i yakıştırması yapılmıştır. Tofaş, Fiat, Renault, Peugeot, Karsan Otomotiv, binek otomobil ve ticari araçlar ile Cobra Güleryüz otobüs fabrikaları Bursa’da bulunmaktadır. Bursa’nın otomotiv sanayinin Türkiye’de merkezi olmasından dolayı kurulan Bursa Otomobil Müzesi yine bu şehirde bulunmaktadır.

Tarihçe

Bursa’da şimdilik bilinen en eski arkeolojik kalıntılar Yenişehir yakınlarındaki Menteşe Höyüğü ve Orhangazi yakınlarındakiIlıpınar’dan bilinmektedir. Bu arkeolojik buluntu yerlerinin en eski tabakaları yaklaşık 7 bin yıllıktır. Bu tabakalardaki kültür, çanak çömleğin gelişmiş olarak ortaya çıktığı, mimarinin dörtgen planlı, bol miktarda ahşap destekli kerpiç kullanılarak inşaa edilmiş yapılardan oluştuğu tabakalardır. Bursa’da David French, Mehmet Özdoğan ve Jacop Roodenberg’in arkeoloji ile ilgili çalışmaları tarih öncesiyle ilgili pek çok yeni bilgi ortaya koymuştur.

Bursa ve civarında MÖ 4000’li yıllardan itibaren çeşitli yerleşimlerin olduğu saptanmıştır; fakat yöreye ait kesin bilgiler MÖ 700’lere dayanmaktadır. Homeros, bölgeden Mysia olarak söz etmektedir. Günümüzde Bursa yöresinde Mysia yerleşmelerini anımsatan iki köy bulunmaktadır: Misi(Gümüştepe) ve Misebolu.

Tarihi coğrafyada bölgeye Frigya da denilmektedir. MÖ 700’lerde İskitler’den kaçan Kimmerlerin Frigya devletini yıktıkları bilinmektedir.

Bursa adı, bu şehri kuran Bitinya Kralı Prusias’dan gelmektedir. MÖ 7. yy’da bu bölgeye göç eden Bityn’ler(Bitinler) buraya Bitinyaadını verirler.

MÖ 185’te, Kartaca’nın yetiştirdiği büyük generallerden Hannibal’ın Kral I. Prusias’a, Prusias ve Olympus kentinin kurulmasını örgütlediği bilinmektedir. Prusias adı zamanla Prusa, sonra da Bursa’ya dönüşmüştür. MÖ 74’te Roma İmparatorluğu’nun egemenliğine geçen Bitinya, Roma’dan gönderilen Proconsul(Eyalet Valisi)’lerce yönetilen bir Asya Eyaleti haline gelmiştir. Bursa, MS 385-1326 yılları arasında ise Bizans dönemini yaşamıştır.

MS 555 civarında bölgede ipek üretimine başlanmış ve doğal sıcak sulu kaplıcaların üretilmesi ile küçük bir kaplıca kenti kurulmuştur.

Bursa, 1204-1261 yılları arasında İznik’e bağlıdır, genelde kale içinde kalmış, fazla büyüyememiştir.

Osmanlı dönemi

Anadolu Selçuklu Devleti’nin zayıflayıp dağılmaya başlamasıyla kurulan Anadolu Beylikleri içinde zamanla gelişen Osmanlı Beyliği, çevredeki tekfurların arazilerini de alarak güçlenmiştir. Bursa, 1307 yılında Osman Bey tarafından kuşatılmış, uzun süren kuşatmadan sonra 6 Nisan 1326’da Osman Bey’in oğlu Orhan Bey tarafından alınmıştır. 1335 yılında başkent Bursa’ya taşınmış ve kentte büyük imar hareketleri yaşanmıştır.

Osmanlılar Bursa’yı aldıklarında kent sadece hisar içinden ibaretken Orhan Gazi şehri hisarın dışına çıkararak Orhan Gazi Külliyesini kurdurtmuştur. Surlar dışında mevcut yerleşmeye yakın, hakim noktalarda cami, hamam, imarethane, darüşşifa, medrese gibi kamu yapıları inşa edilerek bu külliyelerin çevrelerinde konut alanları yaratılmış ve böylece bir yerleşme geleneği başlamıştır. Başkent, 1363yılında (I. Murad Hüdavendigâr döneminde) Edirne’ye taşınmıştır. Fatih Sultan Mehmed’in İstanbul’u fethetmesinden sonra ise Bursa’nın faal rolü son bulmuş ve yönetim merkezi niteliğini kaybetmiştir.

Tanzimat sonrası dönemde Hüdavendigar Vilayeti merkezliği yapan Bursa’ya 1900’lü yılların başında Biga (merkezi Çanakkale),Bilecik, Kütahya, Karesi (Balıkesir), Karahisar (Afyon) sancakları bağlı bulunmaktaydı.

Milli mücadele dönemlerinde çeşitli ayaklanmaların yaşandığı Bursa, 8 Temmuz 1920 de Yunanlarca işgal edilmiş; Başkomutanlık Meydan Muharebesi’nden savaşından sonra 11 Eylül 1922’de Türk birliklerince geri alınmıştır.

Cumhuriyet dönemi

Bursa, 1987 yılında çıkarılan 3391 sayılı kanun^[1] ile büyükşehir unvanı kazandı. Başlangıçta üç ilçe (Nilüfer, Osmangazi ve Yıldırım)Bursa Büyükşehir Belediyesi’nin sınırlarına dahil edildi. 2004 yılında çıkarılan 5216 sayılı kanun ile büyükşehir belediyesinin sınırları valilik binası merkez kabul edilerek yarıçapı 30 kilometre olan dairenin sınırlarına genişletildi.^[2] Bu sınırlar içinde kalan 7 ilçe, büyükşehir ilçe belediyeleri hâline geldi.^[2] 2012 yılında çıkarılan 6360 sayılı kanun ile 2014 Türkiye yerel seçimlerinin ardından büyükşehir belediyesinin sınırları il mülki sınırları oldu.

21 Ekim 2014 tarihinde, Bursa Valiliği ve Bursa Kültür Tanıtma Birliği tarafından Bursa şehir logosu tanıtılmıştır. Logo Bursa şehrinin markalaştırılması amacıyla tasarlanmıştır. Logoda Türk islam sanatının bilinen motiflerinden olan çimentani desende lale motifi yer almaktadır.

Coğrafya

İklim

Genelde ılıman bir iklime sahiptir. Ancak, iklim bölgelere göre de değişiklik göstermektedir. Kuzeyde Marmara Denizinin yumuşak ve ılık iklimine karşılık güneyde Uludağ’ın sert iklimi ile karşılaşılmaktadır.

İlin en sıcak ayları Temmuz – Eylül, en soğuk ayları ise Şubat – Mart’tır. 52 yıllık gözlem süresi itibarı ile yıllık ortalama yağış miktarı 70,6 cm.dir. İlde ortalama nispi nem % 69 civarındadır.

Ekonomi

2007 yılı nüfus sayımı resmi kesin sonuçlarına göre Türkiye’nin 4. büyük kentidir. (Bkz: TABLO 4) Bursa; otomotiv, tekstil, makine, gıda sanayi sektörlerinde söz sahibidir. Tarihte ilk havlu üretiminin Bursa’da gerçekleştiği söylenir. Halen de havlu üretimi ve ihracatı gerçekleştirilir. İpek üretimi ve bıçakçılık Bursa’nın eskiden dünyaca tanınmasını sağlamasına rağmen şu anda bitme noktasına gelmiştir.

1961 yılında kurulan Türkiye’nin ilk organize sanayi bölgesi Bursa Organize Sanayi Bölgesi ile daha sonra oluşan Demirtaş Organize Sanayi Bölgesi ve özellikle İzmir ve Ankarayollarının çevresi Bursa’da sanayileşmenin yoğun olduğu yerlerdir. Kaplıcaları, Uludağ’ı, kestane şekeri, şeftalisi, havlusu ile meşhurdur.

İdari yapı

Yüzölçümüne göre ilçeler

En büyük ilçe: Mustafakemalpaşa (1731 km2)

En küçük ilçe: Gürsu (118 km2)

Nüfusa göre ilçeler

En yoğun ilçe: Osmangazi (802.620) Türkiye’nin en büyük 3. ilçesidir.

En az nüfus: Harmancık (7.091)

(2013 yılı nüfus verilerine göre)

Eğitim

Üniversiteler

• Uludağ Üniversitesi, 1975 yılında Bursa Üniversitesi adıyla kurulup 1982 yılında adı resmen Uludağ Üniversitesi olan, Bursa’nın ilk üniversitesi olma özelliğiyle birlikte Türkiye’nin önde gelen eğitim kurumlarından biridir. Merkez yerleşke olan Görükle Yerleşkesi’ne araç ile 5 dakika uzaklıktaki Görükle yerleşimi, barındırdığı çeşitli seçenekler sunan çok sayıda apart, özel yurt ve özellikle öğrenci odaklı kiralık daireler ile ideal konaklama merkezidir. Diğer yerleşkeleri İnegöl, Gemlik Suni ipek Asım Kocabıyık, Ali Osman Sönmez, Mudanya, Yenişehir İbrahim Orhan, İznik, Mustafakemalpaşa, Karacabey, Orhangazi, Orhaneli, Keles, Harmancık ve Büyükorhan’dır.
• Bursa Teknik Üniversitesi, 2010 yılında yasal olarak kabul edilerek kurulmuştur. Şu anda Yıldırım Yerleşkesi ve Osmangazi Yerleşkesi’nde hizmet vermektedir. Doğa Bilimleri Fakültesi, Mimarlık ve Mühendislik Fakültesi, Denizcilik Fakültesi, İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi, Orman Fakültesi, İletişim Fakültesi, Sanat ve Tasarım Fakültesi, Yabancı Diller Yüksekokulu, Sosyal Bilimler Enstitüsü ve Fen Bilimleri Enstitüsü’nden oluşan bölümler bulunmaktadır.
• Bursa Orhangazi Üniversitesi, Bursa’nın ilk vakıf üniversitesidir. 2012-2013 eğitim-öğretim yılında öğrenci kabulüne başlamıştır. Bünyesinde İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Mühendislik Fakültesi, Mimarlık ve Tasarım Fakültesi, Yabancı Diller Yüksekokulu, Sosyal Bilimler Enstitüsü ve Fen Bilimleri Enstitüsü’nden bulunmaktadır.^[19]
• Faruk Saraç Tasarım Meslek Yüksekokulu, Fabrika-i Hümayun adlı eski ipek fabrikasında hizmet vermektedir.
• Bahçeşehir Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Merkezi
• İstanbul Ticaret Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Merkezi
• Okan Üniversitesi, Bursa Sürekli Eğitim Merkezi
• Bilgi Üniversitesi, Bursa Sürekli Eğitim Merkezi
• Plato Meslek Yüksekokulu, Bursa Sürekli Eğitim Merkezi

Ulaşım

Karayolu

Bursa, İstanbul ve İzmir illeri arasında bir köprü gibidir. Bu D-200 karayoludur. Bursa’da otoyol da mevcuttur.(O-33) Bursa şehir merkezinin kuzeyinde bulunur, iller arası ulaşımı kolaylaştırmak için yapılmıştır. Şehir içi ulaşım ise BURULAŞ’a aittir. Bursa’da çok sayıda halk otobüsü, minibüs, dolmuş ve taksi bulunur. Otobüsler ve Bursaray’da ücretlerBukart adı verilen manyetik kartla sağlanır. 75 dk. içinde Metro-otobüs aktarmalarında ücretlendirmede indirim olur.

Havayolu

Bursa’da hava ulaşımı Bursa Yenişehir Havaalanı aracılığıyla yapılır. Anadolu da birçok merkeze Ankara aktarmalı sefer düzenlenmektedir. Hava alanı Yenişehir ilçesinde bulunur. Hava yolunun şehrin merkezinde bulunmamasının sebebi eskiden askeri amaçla kullanılan yedek hava meydanının sivilleştirilmiş olmasıdır. Ayrıca Gemlik’ten İstanbul(Haliç)’a BURULAŞ tarafından deniz uçağı seferleri yapılmaktadır.

Dış Hatlar

• Öger Tur: Düsseldorf ve aktarmalı olarak Almanya’daki diğer şehirler (sezonluk)

İç Hatlar

• Anadolu Jet: Ankara ve aktarmalı olarak diğer şehirler
• Burulaş Havacılık: İstanbul Haliç – Gemlik arası haftanın 6 günü tarifeli deniz uçağı

Deniz ulaşımı

Bursa Büyükşehir Belediyesi’nin İDO’ya karşı çıkarmış olduğu BUDO Mudanya’dan İstanbul’a deniz otobüsü seferleri yapmaktadır. İDO aracılığıyla da Güzelyalı, Mudanya’danİstanbul’a deniz otobüsü ve feribot ulaşımı yapılır. Ayrıca BURULAŞ yaz aylarında körfez seferleri düzenlemektedir.

Demir yolu

Tren

Türkiye’de demir yolu ulaşımı ilk olarak Mudanya demir yollarının satın alınmasıyla gelişse de uzun yıllar TCDD tarafından Bursa’ya demir yolu ulaşımı sağlanmamıştı. 30 Aralık 2011 tarihinde Bursa hızlı tren hattı sözleşmesi imzalandı. Proje 2015 yılına kadar gerçekleştilecek.^[20]

BursaRay

Bursa’da demiryolu ulaşımını BursaRay yapar. Yapımına 1998’de başlanmıştır. Bursa’nın merkez ilçe ve semtlerini çoğu noktada doğu-batı doğrultusunda birbirine bağlar.BURULAŞ isimli Bursa Büyükşehir Belediyesi’ne bağlı şirket tarafından işletilmektedir. Belirli etaplar halinde yapıldığından henüz tamamen bitirilmemiş bir projedir. 2002’de ilk olarak iki hat halinde işletmeye açıldı. Şu anda bu hatlar Emek’ten başlanan ve Arabayatağı’nda sona eren 1 no’lu hat ve Uludağ Üniversitesi’nden başlayan ve yineArabayatağı’nda sona eren 2 no’lu hattır. Toplam uzunluğu 40 km’dir. Doğu Etabı inşaat halindedir.

Nostaljik Tramvay Hattı

Bursa Cumhuriyet Caddesinde Zafer Meydanı ile Çınarönü arasında nostaljik tramvaylar hizmet vermektedir. Hem ulaşım hem turizme katkı sağlayan 1,5 km’lik hat, 28 Mayıs2011 günü törenle hizmete açılmıştır.^[21] Nostaljik tramvayın ilgi görmesinden dolayı mevcut hatta ilave yapılmıştır. 20 Temmuz 2011 tarihinde başlayan inşaat çalışmasıyla nostaljik tramvay, Yıldırım’ın Davutkadı semtine uzatıldı. İlave hat, 5 Kasım 2011 günü törenle hizmete açılmıştır.^[22] Hattın uzatılmasıyla birlikte hem nostaljik hem de normal tramvaylar hizmet vermektedir. Günde 7.000’den fazla yolcu bu hattı kullanmaktadır.^[23]

T1 Tramvay Hattı

Ana Madde T1 Hattı (Bursa)

Ana Madde T1 Hattı (Bursa) T1 hat numaralı Heykel-Kent Meydanı tramvay hattının çalışmaları 07.08.2012 tarihinde başlamıştır. Stadyum Caddesi-Altıparmak Caddesi-Atatürk Caddesi-Heykel-İnönü Caddesi-Kıbrıs Şehitleri Caddesi-Kent Meydanı-Darmstad Caddesi güzergahında sefer yapacak olan tramvayda hat boyunca 13 İstasyonu bulunan T1 tramvay hattı 12 Ekim 2013 tarihinden itibaren yolculu seferlere başlayarak Heykel-Osmangazi-Darmstad Caddesi arasında ring sefer yapmaktadır.

Teleferik

Uludağ ile Bursa arasındaki ulaşımı kolaylaştıran bir sistemdir. Türkiye’nin en uzun teleferiği olan Uludağ Teleferiği, Bursa’dadır. Yıldırım’daki Teferrüç semti ile Uludağ’daki Sarıalan yaylası arasında 1963’te kurulmuştur. Kadıyayla istasyonundaki aktarma ile toplam 4766 metre uzunluğundadır. 374 metrelik rakımdan başlayan yolculuk, yaklaşık 20 dakika sonra 1634 metrelik rakımda sona erer. Bu teleferik aynı zamanda Türkiye’nin ilk teleferiğidir. 2014 yılı itibari ile tamamen yenilenen teleferik Sarıalan’a 12 dakikada ulaştırmaktadır.^[24] Halen devam eden oteller bölgesi hattı en kısa zaman içerisinde halka sunulacaktır.

Sanayi

Otomotiv Sanayi

Bursa’da otomotiv sanayi kuruluşları, otomobil, otobüs, tren vagonları ve bunlara ait yedek parçaların imalatını yapmakla birlikte, yurt içine ve yurt dışına satış yapmaktadır. Tofaş-Fiat,Oyak-Renault ve Karsan otomobil fabrikaları Bursa’da bulunmaktadır.

Mobilya Sanayi

İnegöl İlçesinde Organize sanayi bölgesinde faaliyet göstermektedir. Çilek, Donat, Weltew, NdesigN,vb. Gibi birçok Ünlü Mobilya Firması İnegöl’de bulunmaktadır.

Tekstil Sanayi

Türkiye’deki birçok yerli tekstil markasının fabrikaları Bursa’da bulunur. Ayrıca tekstil sanayi olarak da Türkiye’nin en gelişmiş şehirlerinden biri konumundadır.

• Bursa Uluslararası Tekstil Ve Ticaret Merkezi bulunmaktadır.

Kültür

Sanat

Karagöz Gölge oyunu, tarihte Bursa’nın Türk kültür yaşamına kazandırdığı en önemli etkinliklerdendir.

Mutfak

• İskender Kebap, yörenin ünlü yemeğidir.
• Kestane Şekeri de ünlü tattısıdır.
• Tirilye Zeytini de Dünyanın en iyi cins zeytinlerindendir.
• Kemal Paşa Tatlısı da en ünlü tatlısıdır.
• İnegöl Köfte yörenin İskender Kebabı ile birlikte en ünlü diğer lezzetidir.
• Kayhan Pideli Köfte: adını kent merkezinde bulunan Kayhan semtinden almaktadır.
• Bursa Kebabı
• Bursa Döneri

Halk oyunları

Kılıçkalkan, yörenin ünlü halkoyunudur. Bunun yanı sıra Uludağ yöresi Türkmen oyunları olan Güvende, Sekme, Çiftetelli, Düz Oyun, Büyük Oyun ilgi çekicidir.

Diğer bilgiler

• 2009 yılı nüfus sayımı resmi kesin sonuçlarına göre Türkiye’nin 4. büyük kent merkezidir.
• Şehir içi ulaşım 1998’e kadar Taksi, Dolmuş ve Belediye otobüsü gibi klasik sistemlerle karşılanıyordu. 1998’de Bursa metrosu’nun temeli atıldı ve 2002’de işletmeye açıldı. Şehirde ayrıca bir Teleferik hattı vardır. Uludağ’a ulaşım, dolmuş ve taksilerin yanı sıra 29 Ekim 1963’te tamamlanarak hizmete açılan bu hatla karşılanmaktadır. Bu hat Türkiyenin ilk teleferik hattıdır, 4766 metre uzunluğundadır. Kabinlerin her biri 40 yolcu kapasitelidir. Teleferik yenilenmesi için çalışmalara başlanmıştır, çalışmalar sürmektedir. Heykel – Kent Meydanı arasında T1 tramvay hattı ve Cumhuriyet Caddesi – İncirli Caddesi üzerinde nostaljik tramvay hattı bulunmaktadır.
• 2005 yılında Bursa Büyükşehir Belediyesi Türkiye’nin ilk ve tek kalite belgeli büyükşehir belediyesi olmuştur.
• Bursa’da, 1975 yılında Uludağ Üniversitesi^[27] kuruldu.
• Cumhuriyet tarihinin ilk modern sinema-tiyatro-konser salonları arasında yer alan Tayyare Kültür Merkezi, mimar Arif Hikmet Koyunoğlu’nun projesi doğrultusunda Tayyare Cemiyeti (Türk Hava Kurumu) tarafından yaptırılmış ve 1932 yılında Bursada hizmete açılmıştır.
• Reşat Oyal Kültür Parkı 1955 yılında hizmete açıldı.
• Bursa Devlet Tiyatrosu 1957 yılında kuruldu.
• Uludağ Milli Parkı 1961 yılında milli park ilan edildi.
• Uluslararası Bursa Festivali 1962 yılından itibaren, Bursa Kültür Sanat ve Turizm Vakfı’nın (BKSTV) koordinasyonunda düzenleniyor.
• Bursa Bölge Senfoni Orkestrası, temeli 1997 yılında atıldı.
• Bursa Botanik Parkı, 1998 yılında hizmete açılmıştır.
• Bursa Hayvanat Bahçesi, 1998 yılında hizmete açılan Avrupa standartlarındaki hayvanat bahçesi
• Bursa’da bir konservatuvar bulunuyor. (Bursa Büyükşehir Belediyesi Konservatuvarı)
• Bursa Devlet Türk Sanat Müziği Korosu 1991 yılında kuruldu, Kültür Bakanlığı’na bağlı.
• 30 Temmuz 1991 tarihinde Bursa’da BUR-HOY Bursa Mehter Musikisi ve Halk Oyunları Derneği kurularak Bursa Mehter Takımı yeniden teşkilatlandı. (1326 yılında Bursa’nın fethi ile kurulan Bursa Mehterhanesi 1826 yılında Yeniçeriliğin kaldırılışıyla beraber kapatılmıştır).
• 1999 yılından itibaren 474 km’den 795 km (2007 yılına kadar) kanalizasyon ve yağmursuyu hattı yapıldı. Aynı sürede içme suyu ve kanal döşeme çalışmalarında da 80 km’den 177 km’ye ulaştı. 1999 itibaren 150 km. döşenen içmesuyu şebeke hattı 210 km’ye çıkarıldı. Doğalgaz yaygınlık oranı yüzde 35’ten yüzde 80’e çıktı. 2007 yılında doğalgaz abone sayısı Bursada 588 bine ulaştı.
• 9 Şubat 2007’de, MÖ 202 yılında Bursa’da Kartaca Komutanı Hannibal tarafından Pınarbaşı’nda kurulan Çarşaf Su Yapısı, Bursa Belediye tarafından restore edilerek hizmete açıldı.
• 2008 yılın Temmuz ayında 260 bin metrekare alana sahip Merinos Parkı Bursa’da hizmete açıldı. Kültürpark’tan sonra Bursa`nın en büyük kent parkıdır.
• Bursa’da 2008 yılın mart ayında ev ve süs hayvanlarına mikroçip takılarak kayıt altına alma, elektronik kimlik-pasaport verilme işlemleri başlamıştır.
• Türkiye’nin ilk tekstil müzesi Bursa’dadır.^[28][29]
• Türkiye’nin ilk zeytinyağı laboratuvarı Bursa’ya kurulmuştur.^[30]